Viêm đường tiết niệu: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Viêm đường tiết niệu gây ra các triệu chứng phiền toái, nếu không điều trị đúng và dứt điểm dễ gây biến chứng nguy hiểm (nhiễm trùng huyết, suy thận, tử vong,…). Do đó, người bệnh cần hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và làm sao khi bị viêm đường tiết niệu để sớm loại bỏ căn bệnh này.

Tổng quan về viêm đường tiết niệu

1. Viêm đường tiết niệu là gì?

Hệ tiết niệu bao gồm hai niệu quản, hai thận, niệu đạo và bàng quang. Thận có nhiệm vụ lọc máu và loại bỏ các chất thải để tạo thành nước tiểu. Nước tiểu sau đó đi qua ống lọc trong thận, cô đặc và được chuyển đến bàng quang qua niệu quản để lưu trữ. Khi bàng quang đầy, cơ bàng quang co thắt, gây cảm giác buồn tiểu là dấu hiệu cần đi tiểu và giải phóng nước tiểu qua niệu đạo.

Thông thường, nước tiểu hoàn toàn không chứa vi khuẩn. Khi vi khuẩn xâm nhập và xuất hiện trong nước tiểu, chứng tỏ bạn đang mắc viêm đường tiết niệu (hay còn gọi là nhiễm khuẩn tiết niệu).

2. Phân loại bệnh viêm đường tiết niệu

• Theo vị trí: Nhiễm trùng ở phía trên (viêm thận cấp, viêm thận mạn tính, viêm thận ngược chiều, áp xe thận, thận hư mủ) và nhiễm trùng ở phía dưới (viêm bàng quang, viêm niệu đạo, viêm tinh hoàn, viêm tiền liệt tuyến).
• Theo diễn biến: Nhiễm trùng đường tiết niệu không biến chứng và nhiễm trùng tiết niệu biến chứng. Có biến chứng thường tái phát nhiều lần (người có vấn đề về hệ tiết niệu, sử dụng catheter, rối loạn thần kinh bài tiết). Bệnh nhân nhiễm trùng đường tiết niệu biến chứng phải nhập viện để điều trị.
• Theo độ tái phát: Nhiễm khuẩn tiết niệu đơn lẻ, 1 lần dứt điểm; Viêm đường tiết niệu tái phát nhiều lần;…

Nguyên nhân gây viêm đường tiết niệu?

Khoảng 95% nguyên nhân gây viêm đường tiết niệu xuất phát từ vi khuẩn bị nhiễm ngược dòng niệu đạo vào bàng quang (5% từ huyết tương). Trong đó vi khuẩn Escherichia coli (E.coli) chiếm 80% tác nhân gây bệnh.

Vi khuẩn E.coli thường cư trú ở đường ruột và xuất hiện nhiều trên da gần hậu môn. Nó có khả năng xâm nhập vào đường tiết niệu khi vệ sinh không đúng cách. Do vị trí đường tiểu và hậu môn ở nữ giới gần hơn so với nam, nên nguy cơ mắc viêm đường tiết niệu ở nữ giới cũng cao hơn.

1. Nguyên nhân viêm đường tiết niệu ở nam giới

• Vi khuẩn E.coli là nguyên nhân phổ biến.
• Viêm quy đầu và da quy đầu do vệ sinh không đúng cách.
• Chấn thương dương vật do quan hệ tình dục thô bạo có thể kích thích niệu đạo, dẫn đến viêm đường tiết niệu.
• Các yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh: sỏi, phì đại tuyến tiền liệt, hẹp niệu quản, bàng quang thần kinh, hẹp niệu đạo, vv.

2. Nguyên nhân gây viêm đường tiết niệu ở nữ giới

• Thói quen vệ sinh vùng kín từ sau ra trước, nhịn tiểu quá lâu, và vệ sinh cá nhân không đảm bảo sạch sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm đường tiết niệu.
• Quan hệ tình dục không lành mạnh và thiếu vệ sinh vùng kín trước và sau khi giao hợp.
• Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt sử dụng băng vệ sinh kém chất lượng hoặc không thay đổi sau mỗi 3 – 4 tiếng.
• Một số yếu tố nguy cơ bao gồm: sỏi đường tiết niệu, bàng quang thần kinh, hẹp niệu quản, và thai kỳ.

Bệnh ở nữ giới trong giai đoạn thai kỳ đe dọa sức khỏe cả mẹ và thai nhi. Biến chứng phổ biến là viêm bể thận, sảy thai, sinh non và nhiễm khuẩn sơ sinh.

Triệu chứng bệnh viêm đường tiết niệu thường gặp

1. Triệu chứng tại chỗ

Một số trường hợp mắc bệnh nhưng không bộc lộ bất kỳ dấu hiệu nào, chỉ được phát hiện ngẫu nhiên qua các xét nghiệm nước tiểu. Nhóm đối tượng thường xuyên mắc bệnh này bao gồm phụ nữ ở độ tuổi sinh hoạt tình dục, thai phụ, và những người đối mặt với đái tháo đường,…

Người bệnh có thể trải qua sự khó chịu khi đi tiểu như tiểu gắt buốt, tiểu lắt nhắt, hoặc cảm giác bàng quang còn nước tiểu dù vừa mới tiểu. Nước tiểu có thể có màu đục, mùi hôi nồng, và thậm chí lẫn máu hoặc mủ. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể tìm đến bác sĩ vì cảm giác đau hạ vị khi có viêm bàng quang. Bệnh nhân đau ở vùng hông lưng khi có viêm thận – bể thận hoặc áp xe thận. Các trường hợp có sỏi thận gây ứ nước, nhiễm trùng, hoặc áp-xe thận có thể làm cho người bệnh cảm thấy đau rất mạnh khi được kiểm tra tại vị trí này.

2. Triệu chứng toàn thân

Thận là cơ quan tiếp xúc trực tiếp với máu, cần tiếp nhận một lượng máu lớn để lọc và tạo nước tiểu. Vì vậy, vi khuẩn xâm nhập vào hệ niệu cũng có khả năng dễ dàng lọt vào máu, lan ra khắp cơ thể gây ra tình trạng nhiễm khuẩn huyết nặng. Bệnh nhân sẽ bị sốc nhiễm khuẩn, thậm chí là tử vong. Biểu hiện phổ biến của tình trạng này là sốt cao, cảm giác rét run, môi khô, lưỡi dơ và khuôn mặt hốc hác.

3. Triệu chứng ở nam giới

• Nước tiểu chuyển sang vàng đục, mùi lạ hôi nồng, có thể kèm máu hoặc mủ.
• Rối loạn tiểu tiện: Gây tiểu nhiều và tiểu lắt nhắt, với mỗi lần tiểu tiện, nước tiểu tiết ra rất ít, thậm chí chỉ vài giọt.
• Đau rát và ngứa tại niệu đạo: Có thể xuất hiện mủ trên miệng niệu đạo.
• Đau ở bụng dưới và vùng thắt lưng: Đau tăng cường khi có quan hệ tình dục.

4. Triệu chứng viêm đường tiết niệu ở nữ giới

• Tiểu tiện liên tục: Mỗi khoảng 15 – 20 phút/lần, có cảm giác khó chịu đặc biệt là vào ban đêm. Trong khi tiểu tiện, lượng nước tiểu rất ít hoặc thậm chí không có, đồng thời người bệnh cảm nhận đau tức ở vùng bụng dưới.
• Tiểu rắt, tiểu buốt: Gặp cảm giác nóng rát khi đi tiểu.
• Nước tiểu không bình thường: Có mùi hôi nồng, màu đục, có thể xuất hiện máu hoặc mủ.
• Đau quặn thắt ở phần thắt lưng hay bụng dưới: Cơn đau này xuất phát từ viêm nhiễm lan đến niệu quản và thận. Trường hợp không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tình trạng sốt cao, buồn nôn, và cảm giác ớn lạnh.

Viêm đường tiết niệu có nguy hiểm không?

Viêm đường tiết niệu ở nữ và nam giới thường xuất hiện vào độ tuổi sinh sản, nếu không có bất thường về đường tiết niệu sẽ ít gây biến chứng. Ngược lại, bệnh rất nguy hiểm đối với nhóm có các yếu tố thuận lợi trước đó (sỏi thận, phì đại tuyến tiền liệt,…). Biến chứng nặng nhất là tử vong nếu người bệnh nếu không được can thiệp điều trị đúng lúc.

1. Nhiễm trùng tái phát

Trong trường hợp không được điều trị đúng cách và đúng thời điểm, nguy cơ tái phát viêm nhiễm tăng lên. Bệnh nhân được coi là tái phát viêm nhiễm khi:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu 2 – 3 lần viêm trở lên trong khoảng 4 – 6 tháng.
• Trong vòng 1 năm tái phát viêm nhiễm hơn 4 lần.

2. Nhiễm trùng thận

Đây là một biến chứng vô cùng nghiêm trọng do vi khuẩn từ bàng quang di chuyển ngược lên thận. Bệnh nhân sẽ bị sưng viêm, phù nề tế bào thận và giảm chức năng bài tiết của thận. Độc tố của vi khuẩn gây tổn thương các cơ thận, tổn thương nhú thận, tắc nghẽn hoặc suy giảm chức năng thận. Tình trạng này có thể dẫn đến suy thận vĩnh viễn, thậm chí phải phẫu thuật cắt bỏ thận.

3. Nhiễm trùng huyết

Viêm đường tiết niệu không được chữa trị có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào máu trong các đợt viêm bùng phát. Hậu quả là toàn bộ cơ thể có thể nhiễm trùng. Triệu chứng người bệnh gặp phải là sốt cao, cảm giác ớn lạnh, nhịp tim không đều, mắt mờ và chóng mặt… Nếu nhiễm trùng lan đến thận, bệnh nhân có nguy cơ bị đe dọa tính mạng.

4. Viêm đường tiết niệu ở nữ giới mang thai gây biến chứng thai kỳ nguy hiểm

Viêm đường tiết niệu ở nữ giới khi mang thai đặt ra nguy cơ nghiêm trọng cho cả mẹ và thai nhi. Viêm nhiễm nặng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Tăng khả năng nhiễm trùng ối, nhiễm trùng bào thai, dọa sinh non và trẻ sơ sinh thiếu cân…

5. Giảm chất lượng tình dục, vô sinh – hiếm muộn

Nam giới khi mắc viêm nhiễm đường tiết niệu trải qua cảm giác đau khi cương cứng, x uất tinh hoặc xuất tinh ra máu. Ngược lại, viêm đường tiết niệu ở nữ khiến bệnh nhân cảm thấy đau nhói ở bụng dưới, đau âm ỉ âm đạo. Những triệu chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng tình dục của hai giới. Khiến họ cảm thấy lo sợ khi quan hệ.

Biến chứng nguy hiểm khác là gây vô sinh cho người bệnh. Đối với nam giới, vi khuẩn có thể lây lan đến tinh hoàn và ống dẫn tinh. Trong khi phụ nữ có thể bị lây lan đến buồng trứng và tử cung. Từ đó, bệnh nhân bị tắc ống dẫn tinh và tắc vòi trứng. Đây là nguyên nhân gây vô sinh – hiếm muộn phổ biến.

6. Tử vong

Nếu vi khuẩn tại hệ niệu không được điều trị đúng lúc và đủ liều kháng sinh, chúng có thể dễ dàng lan ra máu gây nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn. Vi khuẩn lan khắp cơ thể theo đường máu, nhiễm khuẩn thận dẫn đến suy thận. Cuối cùng, bệnh nhân sẽ tử vong.

Bị viêm đường tiết niệu phải làm sao?

1. Đến ngay cơ sở y tế uy tín khám và điều trị

Trong trường hợp bị viêm nhiễm đường tiết niệu, việc chẩn đoán và điều trị càng sớm sẽ mang lại kết quả tốt nhất. Bệnh này không tự khỏi mà cần can thiệp kịp thời. Nếu không, tình trạng sẽ trở nên trầm trọng, có thể dẫn đến nhiễm trùng máu và thậm chí là tử vong. Vì vậy, nếu phát hiện dấu hiệu hoặc triệu chứng viêm đường tiết niệu ở nữ và nam giới, việc đến bệnh viện để chẩn đoán và điều trị là quan trọng.

Bác sĩ sẽ khám lâm sàng, tiền sử bệnh và chỉ định xét nghiệm máu, nước tiểu cùng siêu âm ổ bụng. Sau khi xác định chắc chắn nhiễm khuẩn đường tiết niệu, tùy theo tình hình nặng hay nhẹ, bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp.

2. Vệ sinh và sinh hoạt khoa học, lành mạnh theo chỉ dẫn của bác sĩ

• Bổ sung đủ nước cho cơ thể: Uống tối thiểu 1,5 lít nước mỗi ngày để pha loãng nước tiểu và tăng khả năng đào thải vi khuẩn.
• Bổ sung thực phẩm giàu lợi khuẩn: Sử dụng phô mai, sữa chua…
• Ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi: Ưu tiên trái cây chứa nhiều vitamin C như cam, bưởi, chanh để ức chế vi khuẩn gây viêm và nhiễm trùng.
• Chú ý đến vệ sinh cá nhân bằng cách lau chùi từ trước ra sau sau mỗi lần đi vệ sinh và tránh nhịn tiểu. Hạn chế mặc quần bó sát, thay thế bằng quần rộng và thoải mái. Tránh tắm bồn và thực hiện quan hệ tình dục an toàn để ngăn chặn sự lan truyền của vi khuẩn.

Viêm đường tiết niệu hoàn toàn là căn bệnh có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện và có phác đồ đúng đắn. Tuy nhiên, bệnh nhân cũng tuyệt đối không chủ quan vì căn bệnh này có thể gây biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. Đến ngay cơ sở y tế uy tín gần nhất để được khám và hỗ trợ nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên. Bệnh ở nữ giới sẽ phổ biến hơn nam giới. Nhưng các quý ông cũng không được chủ quan khi có triệu chứng bất thường.

Nếu bạn còn băn khoăn hay thắc mắc nào liên quan đến sức khỏe sinh sản cần giải đáp thì hãy liên hệ theo số điện thoại 0332.358.909 (Tổng đài trực 24/24) hoặc tới phòng khám Đa khoa Quốc tế Hà Nội tại địa chỉ 152 Xã Đàn, phường Phương Liên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội để được bác sĩ tư vấn miễn phí chi tiết nhất.